ADHD is al jarenlang bekend als een stoornis die zich uit in druk gedrag, impulsiviteit en moeite met concentratie. Toch is er nog veel onbekend over hoe ADHD zich bij vrouwen uit én wat er precies in het brein gebeurt. Bij ADHD spelen vooral de neurotransmitters dopamine en noradrenaline een grote rol. Deze stoffen helpen ons om te focussen, onze emoties te reguleren en doelen te behalen. Bij mensen met ADHD is er vaak een tekort aan of verstoring van deze neurotransmitters. In dit artikel lees je wat ADHD bij vrouwen inhoudt en welke rol neurotransmitters spelen in het vrouwenbrein. Begrijpelijk uitgelegd, zodat jij beter snapt hoe jouw brein werkt.
ADHD bij vrouwen: Vaak over het hoofd gezien
Veel mensen denken bij ADHD aan jonge, drukke jongens in de klas. Maar ADHD komt net zo goed voor bij meisjes en vrouwen. Alleen: bij hen ziet het er vaak heel anders uit. Vrouwen met ADHD zijn vaak niet druk in gedrag, maar wel druk in hun hoofd. Ze piekeren veel, zijn snel overweldigd of vergeten afspraken. Hierdoor wordt ADHD bij vrouwen vaak pas laat of helemaal niet gediagnosticeerd.
ADHD en neurotransmitters: Wat is de rol
Om te begrijpen wat er in het brein gebeurt bij ADHD, is het handig om eerst te weten wat neurotransmitters precies zijn en hoe ze werken in het brein. Neurotransmitters zijn signaalstoffen in de hersenen. Ze zorgen ervoor dat zenuwcellen met elkaar kunnen communiceren. Elke neurotransmitter heeft een eigen functie. De bekendste zijn dopamine, noradrenaline (ook wel norepinefrine genoemd) en serotonine.
Bij ADHD en zeker bij vrouwen, is er vaak sprake van een disbalans in de neurotransmitters. De belangrijkste neurotransmitters die hierbij een rol spelen zijn dopamine en noradrenaline. Deze stoffen helpen je onder andere bij aandacht, motivatie, het verwerken van prikkels en het reguleren van emoties.
Bij een tekort of verminderde werking van deze neurotransmitters raakt het brein uit balans. Daardoor wordt het moeilijker om je te concentreren, overzicht te houden, of op tijd in actie te komen. Dit verklaart veel typische ADHD-klachten, zoals uitstelgedrag, snel afgeleid zijn en moeite met plannen.
Wat gebeurt er bij een tekort aan dopamine?
Dopamine zorgt voor motivatie, beloning en aandacht. Wanneer je een taak afrondt, komt er dopamine vrij en dat geeft een fijn gevoel. Bij mensen met ADHD, en zeker bij vrouwen, werkt dit systeem vaak anders. Het brein maakt minder dopamine aan, of de stof wordt niet goed opgenomen. Daardoor is het lastiger om je ergens op te concentreren of om een taak af te maken als die niet direct interessant of leuk is.
Dit verklaart waarom veel vrouwen met ADHD moeite hebben met structuur, plannen en het afmaken van taken. Ze voelen zich vaak lui of chaotisch, maar in werkelijkheid is hun brein simpelweg minder goed in staat om motivatie vast te houden.
Noradrenaline: de andere belangrijke stof
Noradrenaline helpt je om alert te zijn en om prikkels goed te verwerken. Bij een verstoring van noradrenaline kunnen geluiden, licht of zelfs gedachten overweldigend aanvoelen. Dit verklaart waarom vrouwen met ADHD zich vaak snel overprikkeld voelen. Ook kan het zorgen voor stemmingswisselingen of het gevoel dat je ‘aan’ blijft staan, zelfs als je probeert te ontspannen.
Hormonen beïnvloeden ook de neurotransmitters
Wat het extra ingewikkeld maakt bij vrouwen, is dat hormonen invloed hebben op hoe neurotransmitters werken. Zo kan de werking van dopamine en noradrenaline veranderen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of overgang. Dit zorgt ervoor dat ADHD-klachten bij vrouwen vaak wisselen. In de week voor de menstruatie nemen bijvoorbeeld veel vrouwen met ADHD meer chaos, vermoeidheid of somberheid waar. Dit komt doordat oestrogeen daalt, en daarmee ook de werking van dopamine afneemt.
Deze hormonale schommelingen maken dat ADHD bij vrouwen nóg moeilijker te herkennen is. Doordat het oestrogeen- en progesteronniveau gedurende de cyclus wisselt, kunnen ook de ADHD-klachten per dag of week verschillen. Soms voelen vrouwen zich scherp, energiek en gefocust, terwijl ze op andere momenten overprikkeld, vergeetachtig of emotioneel uit balans raken. De klachten zijn niet constant en worden daarom vaak afgedaan als ‘hormonaal’, terwijl er in werkelijkheid een duidelijke link is met het brein.
Juist tijdens de overgang, wanneer de oestrogeen- en progesteronspiegels sterk dalen, komen veel vrouwen voor het eerst in aanraking met een diagnose ADHD. De hersenfunctie verandert onder invloed van deze hormonen, wat bestaande klachten kan versterken of zichtbaar maken. Vrouwen die jarenlang hebben geleerd zich aan te passen of hun symptomen te maskeren, ervaren in deze fase vaak dat hun gebruikelijke strategieën niet meer werken. Hierdoor vallen concentratieproblemen, vergeetachtigheid en overprikkeling meer op, zowel voor henzelf als hun omgeving.
De prefrontale cortex: het regelcentrum
De plek in het brein waar deze neurotransmitters een grote rol spelen, is de prefrontale cortex. Dit is het gedeelte van de hersenen dat verantwoordelijk is voor plannen, beslissingen nemen en impulsen onderdrukken. Bij ADHD is dit deel van het brein minder actief of minder goed verbonden met andere hersengebieden. Hierdoor is het moeilijker om overzicht te houden, prioriteiten te stellen en jezelf tot actie aan te zetten.
Bij vrouwen zie je vaak dat ze hun ADHD-klachten jarenlang proberen te compenseren door zich extra aan te passen aan hun omgeving en erg perfectionistisch zijn. Ze proberen om alles tot in de puntjes te regelen en willen koste wat kost de controle houden over hun werk, huishouden, sociale leven en emoties. Dit kost enorm veel energie, wat kan leiden tot overbelasting. Het komt daarom heel vaak voor dat vrouwen met ADHD een burn-out krijgen.
ADHD en neurotransmitters: Wat kun je doen?
Gelukkig is er steeds meer bekend over ADHD bij vrouwen en de rol van neurotransmitters. Dit biedt ook mogelijkheden voor behandeling en ondersteuning. Denk aan:
- Medicatie zoals methylfenidaat of dexamfetamine, die de werking van dopamine en noradrenaline verbeteren.
- Leefstijlmaatregelen zoals voldoende slaap, structuur, beweging en een gezond voedingspatroon. Deze factoren hebben een directe invloed op de aanmaak van neurotransmitters.
- Psychologische hulp zoals ADHD-coaching of cognitieve gedragstherapie, om beter te leren omgaan met de chaos in je hoofd en te werken aan zelfvertrouwen.
- Psycho-educatie, oftewel: weten hoe je brein werkt. Dit alleen al kan veel rust geven.
- Hulp van een professional organizer, die samen met jou praktische oplossingen zoekt om meer grip te krijgen op je tijd, je omgeving en je taken. Zeker bij ADHD kan het aanbrengen van overzicht, routines en fysieke orde enorm helpen om mentale rust te creëren.
Met de juiste begeleiding, inzichten en praktische hulp kun je leren omgaan met ADHD op een manier die bij jou past.
ADHD en neurotransmitters
ADHD bij vrouwen is geen modewoord of label, maar een echte neurologische aandoening die invloed heeft op hoe je hersenen werken. Door te begrijpen hoe neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline bijdragen aan het ontstaan van klachten, wordt het makkelijker om ADHD te begrijpen en aan te pakken. Met de juiste kennis, begeleiding en soms medicatie kun je beter leren omgaan met je ADHD.
Meer lezen over ADHD bij vrouwen
Wil je meer lezen over ADHD bij vrouwen of tips om met je klachten om te gaan? Bekijk dan de andere artikelen op onze website of neem contact op voor persoonlijke begeleiding.