Veel vrouwen met ADHD merken dat ze vaak vastlopen in dingen die voor anderen vanzelf lijken te gaan. Simpele taken blijven liggen, het huishouden voelt overweldigend en deadlines worden op het laatste moment gehaald. Dit is geen onwil of luiheid, maar heeft veel te maken met hoe het beloningssysteem in het brein werkt. Zeker bij vrouwen met ADHD speelt dit een grote rol. In dit artikel lees je wat het beloningssysteem is, waarom het bij vrouwen met ADHD anders werkt en hoe je hiermee om kunt gaan.
Wat is het beloningssysteem?
Het beloningssysteem is een netwerk in de hersenen dat ervoor zorgt dat je je goed voelt als je iets bereikt of doet wat je fijn vindt. Denk aan de voldoening na een taak afronden, de gezelligheid van lekker eten of het genieten van een compliment. Dit systeem werkt met stofjes zoals dopamine. Dopamine geeft je een gevoel van beloning en motivatie. Je hersenen onthouden dat gevoel, waardoor je een handeling graag opnieuw doet. Zo helpt het beloningssysteem je om gemotiveerd te blijven voor dingen die belangrijk zijn, zoals werken, studeren of zorgen voor je gezin.
Het brein bij ADHD werkt anders
Bij mensen met ADHD werkt het beloningssysteem op een andere manier dan bij mensen zonder ADHD. Er is vaak een tekort aan dopamine of de hersenen reageren er minder gevoelig op. Dit betekent dat taken die voor anderen “gewoon moeten”, zoals de administratie doen of een planning maken, voor iemand met ADHD weinig tot geen beloning opleveren. Het brein zegt als het ware: “Wat heb ik eraan?”
Voor vrouwen met ADHD kan dit extra lastig zijn. ADHD bij vrouwen wordt namelijk vaak minder snel herkend. Vrouwen maskeren hun symptomen beter of uiten zich anders, bijvoorbeeld in de vorm van overdenken, perfectionisme of interne onrust. Toch speelt het beloningssysteem bij hen net zo’n grote rol.
Beloningssysteem ADHD: Waarom motivatie niet vanzelf komt
Veel vrouwen met ADHD voelen zich lui of ongemotiveerd, terwijl het daar meestal niet aan ligt. De motivatie is er wel, maar het brein reageert gewoon niet op dezelfde manier. Dingen die belangrijk zijn, zoals: werk, huishouden of afspraken, geven onvoldoende “beloningssignalen” in het brein. Daar komt bij dat uitstelgedrag vaak ontstaat uit een gebrek aan onmiddellijke beloning. Pas als er druk of stress komt (bijvoorbeeld vlak voor een deadline), wordt er adrenaline aangemaakt, wat tijdelijk helpt om in actie te komen.
De rol van hyperfocus
Toch betekent een ‘traag’ beloningssysteem niet dat iemand met ADHD altijd ongemotiveerd is. Het tegenovergestelde kan juist gebeuren. Als iets wel direct interessant is, kan het brein in hyperfocus raken. Je verliest de tijd, vergeet te eten en werkt urenlang door. Dit gebeurt vaak bij taken die direct belonen: creatieve hobby’s, puzzels, games, nieuwe projecten of iets wat je écht leuk vindt.
>>>Boekentip ADHD: Bloedirritant, bekijk het boek hier bij Bol.com
Deze taken zorgen voor een flinke dosis dopamine, waardoor je brein helemaal “aan” gaat. Helaas zijn dit vaak niet de taken die je op dat moment moet doen. De kunst is dan ook om die energie ook te gebruiken voor de minder leuke dingen. Een slimme aanpak is om de overgang klein te maken: begin met een korte, haalbare stap zodat je brein toch een beloning ervaart.
Beloningssysteem ADHD: Wat kun je doen?
Veel vrouwen met ADHD zijn streng voor zichzelf. Ze voelen zich snel schuldig als iets niet lukt. Maar het ligt niet aan jou, jouw brein werkt gewoon net even anders. Als je als vrouw ADHD hebt, helpt het om rekening te houden met hoe jouw beloningssysteem werkt. Hier zijn een paar tips:
- Maak taken leuker of uitdagender. Zet een timer, maak er een spelletje van of doe het samen met iemand.
- Deel grote taken op in kleine stappen. Elke afgeronde stap geeft een kleine beloning.
- Beloon jezelf bewust. Plan na een taak iets in waar je naar uitkijkt: een kop thee, een wandeling of een aflevering van je favoriete serie.
- Gebruik visuele hulpmiddelen. Denk aan to-dolijstjes met afvinkvakjes. Het geeft voldoening om te zien wat je al gedaan hebt.
- Leer je eigen beloningspatroon kennen. Waar krijg jij energie van? Wanneer lukt het wel om in actie te komen?
Door te begrijpen hoe het beloningssysteem werkt, kun je jezelf beter ondersteunen. Soms helpt het om erover te praten met anderen die hetzelfde ervaren. Of zoek hulp bij een coach, professional organizer of een psycholoog die kennis heeft van ADHD bij vrouwen.
Beloningssysteem in het brein bij ADHD
Het beloningssysteem in het brein speelt een grote rol bij hoe je functioneert, zeker bij ADHD. Begrip van hoe dit systeem werkt, kan je helpen om liever voor jezelf te zijn. Het is geen excuus, maar wel een verklaring. Door meer inzicht te krijgen in je brein, kun je manieren vinden die voor jou werken. Hoe meer je weet over jouw brein, hoe beter je ermee kunt samenwerken in plaats van ertegen te vechten.
Boekentip: Boek over ADHD bij vrouwen
De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD
Bekijk het boek hier bij Bol.com
Want dat is uiteindelijk waar het om draait: een leven leiden dat past bij jouw unieke manier van denken, voelen en doen. Geef jezelf dus de ruimte, zoek uit wat voor jou werkt en wees niet te streng. Met kleine aanpassingen kun je grote stappen zetten op een manier die past bij jou en jouw unieke brein.