Concentratie lijkt iets vanzelfsprekends: je richt je aandacht op wat je aan het doen bent en blijft daarbij. Maar wat als dat niet lukt, hoe hard je ook je best doet? Veel vrouwen met ADHD herkennen dit als een dagelijkse strijd. Ze willen zich focussen, maar hun gedachten schieten alle kanten op. In dit artikel lees je wat concentratie precies is, waarom het zo’n uitdaging kan zijn bij ADHD, en hoe executieve functies hierin een belangrijke rol spelen.
Wat is concentratie?
Concentratie is het vermogen om je aandacht op één taak of onderwerp te richten , zonder je te laten afleiden door wat er om je heen gebeurt. Denk aan het lezen van een boek, luisteren naar een gesprek, of het afmaken van een taak op je werk. Bij een goede concentratie kun je langere tijd gefocust blijven, zelfs als er afleiding is. Je hebt concentratie nodig om dingen te begrijpen, af te maken en goed te reageren. Voor de meeste mensen is het soms lastig om geconcentreerd te blijven, zeker in ons dagelijkse leven wat vol prikkels zit. Maar voor vrouwen met ADHD kan concentratie echt een dagelijks struikelblok zijn.
Concentratie bij ADHD: Hoe werkt dit in de hersenen?
In de hersenen speelt dopamine een grote rol bij concentratie. Dit stofje zorgt ervoor dat je gemotiveerd blijft en je aandacht kunt vasthouden. Bij ADHD werkt dit systeem vaak net iets anders. Zo kun je last hebben van:
- Vergeetachtigheid: Je vergeet waar je je sleutels hebt gelaten, wat je ook alweer wilde zeggen, of een afspraak in je agenda.
- Snel afgeleid: Een geluid, een gedachte of zelfs een vogel buiten kan genoeg zijn om je uit je concentratie te halen.
- Moeite met beginnen: Je weet dat je iets moet doen, maar je komt er niet toe. De drempel om te starten voelt enorm.
- Taken niet afmaken: Je begint enthousiast, maar halverwege zakt je aandacht weg en begin je aan iets anders.
- Overprikkeling: Drukte, geluiden of sociale situaties kunnen je hoofd vol laten lopen, waardoor concentreren onmogelijk wordt.
De hersenen hebben moeite om dopamine op de juiste manier te gebruiken of door te geven. Daardoor kun je moeite hebben met plannen, organiseren, en vooral: gefocust blijven.
Concentratie bij vrouwen met ADHD
Veel mensen denken bij ADHD aan druk gedrag of impulsiviteit, vooral bij kinderen. Maar bij vrouwen uit ADHD zich vaak op een subtielere manier. Ze kunnen dagdromen, snel afgeleid zijn, of moeite hebben met het volhouden van taken. Dit wordt ook wel inattentieve ADHD genoemd, en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Vrouwen met ADHD lopen hierdoor regelmatig tegen onbegrip aan. Ze worden vaak als chaotisch, dromerig of ongemotiveerd gezien, terwijl ze juist keihard hun best doen om zich te concentreren. Ze kunnen zichzelf hierdoor als lui of ongeschikt ervaren, wat het zelfvertrouwen aantast.
Executieve functies: De regelfuncties van je brein
Concentratie staat niet op zichzelf. Het is onderdeel van een groter geheel aan mentale processen die samen je gedrag aansturen. Deze processen noemen we executieve functies. Ze helpen je om te plannen, te organiseren, je impulsen te beheersen en je emoties in toom te houden. Je kunt ze zien als de “regelfuncties” van je brein.
De belangrijkste executieve functies die invloed hebben op concentratie zijn:
- Aandacht vasthouden: Je kunt je blijven richten op een taak, zonder steeds af te dwalen.
- Werkgeheugen: Je kunt informatie kort opslaan en gebruiken, bijvoorbeeld tijdens een gesprek of het lezen van een instructie.
- Planning en organisatie: Je kunt een taak opdelen in stappen en bedenken hoe en wanneer je die uitvoert.
- Inhibitie (remfunctie): Je kunt impulsen onderdrukken en niet meteen reageren op alles wat binnenkomt.
- Taakinitiatie: Je kunt starten met een taak zonder eindeloos uitstel.
- Cognitieve flexibiliteit: Je kunt schakelen als iets anders loopt dan gepland.
- Emotieregulatie: Je kunt emoties herkennen en op een rustige manier verwerken.
Bij vrouwen met ADHD werken deze functies vaak minder efficiënt. Dit verklaart waarom ze bijvoorbeeld moeite hebben om zich te focussen, taken af te maken of te beginnen aan iets wat belangrijk is.
Concentratieproblemen in het dagelijks leven
Concentratieproblemen kunnen zich op allerlei manieren uiten. Voor vrouwen met ADHD kunnen de volgende situaties herkenbaar zijn:
- Je begint vol enthousiasme aan een taak, maar verliest na een paar minuten je focus.
- Je raakt onderweg naar de keuken afgeleid en komt terug zonder wat je wilde pakken.
- Je stelt belangrijke dingen steeds uit, ook al wil je ze graag doen.
- Je voelt je snel overweldigd als er veel op je afkomt.
- Je springt van de ene taak naar de andere, zonder iets echt af te maken.
- Je hoofd voelt vaak ‘vol’ of chaotisch.
En het lastige is: van buiten zie je dit meestal niet. Veel vrouwen met ADHD zijn meesters in maskeren en compenseren. Ze maken eindeloze lijstjes, proberen alles te controleren of gaan juist perfectionistisch te werk. Maar dat kost enorm veel energie en levert vaak stress en frustratie op.
Waarom is dit bij vrouwen vaak onzichtbaar?
Vrouwen leren vaak van jongs af aan om zich aan te passen. Ze ontwikkelen strategieën om hun concentratieproblemen te maskeren, zoals lijstjes maken, overcompenseren of perfectionisme. Hierdoor wordt ADHD vaak pas op latere leeftijd herkend, bijvoorbeeld als ze vastlopen op werk of in het moederschap.
Daarnaast wordt ADHD bij meisjes en vrouwen nog steeds minder vaak gediagnosticeerd dan bij jongens. De symptomen zijn vaak minder opvallend en worden sneller toegeschreven aan stress, hormonen of persoonlijkheid.
Wat helpt bij concentratieproblemen?
Hoewel concentratie bij vrouwen met ADHD een uitdaging is, zijn er gelukkig wel manieren om hiermee om te gaan. Geen oplossing is voor iedereen hetzelfde, maar hieronder vind je een aantal praktische tips:
- Werk met structuur: Gebruik een planner, maak to-do lijstjes en werk in blokken van tijd. Voor veel vrouwen werkt de Pomodoro-techniek goed: 25 minuten werken, 5 minuten pauze.
- Plan rustmomenten in: Je brein heeft niet alleen actie, maar ook herstel nodig. Plan bewust pauzes en ontspanning in je dag, ook al lijkt er geen tijd voor. Korte rustmomenten helpen om overprikkeling te voorkomen en je concentratie weer op te bouwen.
- Beperk afleiding: Zet meldingen van je telefoon uit, werk op een rustige plek, en gebruik eventueel een koptelefoon met white noise.
- Eet gezond en beweeg: Je brein heeft brandstof nodig om te kunnen focussen. Eet regelmatig, drink voldoende water en zorg voor beweging, ook al is het maar een korte wandeling.
- Slaap is essentieel: Slecht slapen verergert concentratieproblemen. Probeer een vast slaapritme aan te houden en beperk schermgebruik voor het slapen.
Door te ontdekken wat voor jou werkt en daar geduldig mee te oefenen, kun je stap voor stap meer rust en grip ervaren in je dagelijks leven.
Extra aandacht voor hormonen
Bij vrouwen spelen hormonen ook een belangrijke rol in concentratie. Tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of overgang kunnen ADHD-symptomen erger worden. Dit komt doordat de hormonen oestrogeen en progesteron invloed hebben op de aanmaak van dopamine in de hersenen. Minder oestrogeen betekent vaak ook minder concentratie. Daarom is het belangrijk om je bewust te zijn van je cyclus en je energie hierop af te stemmen. In de week voor je menstruatie is je focus bijvoorbeeld vaak wat lager, en dat is heel normaal.
Concentratie en ADHD: Wees mild voor jezelf
Concentratie is het vermogen om je aandacht bij één taak te houden. Voor vrouwen met ADHD is dit vaak moeilijker, onder andere door een andere werking van de hersenen en invloed van hormonen. ADHD bij vrouwen wordt vaak pas laat herkend, omdat de symptomen minder opvallend zijn. Gelukkig zijn er veel praktische manieren om beter met concentratieproblemen om te gaan.
Boekentip: Boek over ADHD bij vrouwen
De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD
Bekijk het boek hier bij Bol.com
Als je merkt dat concentratie voor jou meer moeite kost dan voor anderen, betekent dat niet dat je zwak of ongemotiveerd bent. Het betekent simpelweg dat jouw brein op een andere manier werkt. Wees daarom lief voor jezelf. Geef jezelf de ruimte om te ontdekken wat voor jou werkt. En weet: concentratie is geen kwestie van wilskracht, maar van inzicht, ondersteuning en de juiste tools.
Meer lezen over ADHD bij vrouwen
Wil je meer lezen over leven met ADHD als vrouw, of tips om rust en structuur in je dag te krijgen? Kijk dan verder op mijn website voor praktische handvatten en ondersteuning.