Wat zijn hormonen en welke invloed hebben hormonen op ADHD?

Hormonen spelen een hele grote rol in je lichaam. Ze regelen alles, van je energieniveau en stemming tot je slaap en eetlust. Vooral bij vrouwen kunnen hormonale schommelingen een grote invloed hebben, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie, zwangerschap of overgang. Maar wat zijn hormonen precies, hoe werken ze, en wat is hun relatie met ADHD?

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn chemische boodschappers die door klieren in je lichaam worden aangemaakt en via de bloedbaan signalen sturen naar organen en weefsels. Ze helpen bij het reguleren van belangrijke processen zoals stofwisseling, groei, slaap en emoties.

De productie en afgifte van hormonen wordt aangestuurd door de hersenen, met name door de hypothalamus en de hypofyse. Deze hersengebieden geven signalen af aan de endocriene klieren, zoals de schildklier, bijnieren en eierstokken, om hormonen te produceren.

Belangrijke hormonen en hun functie

Hormonen beïnvloeden veel in je lichaam: van je slaap en stressniveau tot je energie en eetlust. Hieronder bespreken we enkele belangrijke hormonen en hoe ze werken. Bij ADHD kunnen bepaalde hormonen extra invloed hebben op concentratie, stemming en prikkelverwerking. Hieronder bespreken we enkele belangrijke hormonen en hun werking, inclusief hun invloed op ADHD.

1. Slaap en melatonine

Melatonine is het hormoon dat je slaap-waakritme regelt. De aanmaak ervan neemt toe als het donker wordt en helpt je lichaam zich voor te bereiden op slaap. Bij mensen met ADHD kan de productie van melatonine vaak vertraagd zijn, wat slaapproblemen veroorzaakt.

2. Stress en cortisol

Cortisol staat bekend als het stresshormoon. Het wordt geproduceerd door de bijnieren en helpt je lichaam omgaan met stressvolle situaties. Bij chronische stress blijft het cortisolniveau te hoog, wat kan leiden tot vermoeidheid, angst en stemmingswisselingen. ADHD’ers hebben vaak een andere cortisolreactie, wat hun stressgevoeligheid beïnvloedt.

3. Adrenaline en noradrenaline: energie en focus

Adrenaline en noradrenaline zijn hormonen en neurotransmitters die een belangrijke rol spelen bij de reactie op stress en prikkels. Ze worden geproduceerd in de bijnieren en het zenuwstelsel.

Adrenaline (epinefrine) zorgt voor een snelle energieboost in stressvolle of gevaarlijke situaties. Het verhoogt de hartslag, bloeddruk en alertheid, waardoor je snel kunt reageren.
Noradrenaline (norepinefrine) heeft een vergelijkbare werking maar speelt een grotere rol in aandacht en concentratie. Het helpt je focus te behouden en is essentieel voor het reguleren van emoties en motivatie.

Bij ADHD werkt het noradrenalinesysteem vaak minder goed, wat kan leiden tot concentratieproblemen en impulsiviteit. Veel ADHD-medicatie richt zich op het verhogen van de noradrenalinespiegel in de hersenen om de aandacht en focus te verbeteren.

4. Insuline, ghreline en leptine: invloed op honger

Insuline regelt je bloedsuikerspiegel en zorgt ervoor dat glucose uit het bloed wordt opgenomen in de cellen voor energie.
Ghreline wordt ook wel het “hongerhormoon” genoemd. Het stimuleert de eetlust en zorgt ervoor dat je trek krijgt.
Leptine is het “verzadigingshormoon” dat je hersenen laat weten dat je genoeg hebt gegeten.

Bij vrouwen met ADHD kunnen verstoringen in deze hormonen leiden tot schommelingen in eetlust en suikerverslavingen.

5. Vrouwelijke hormonen: oestrogeen en progesteron

Oestrogeen speelt een grote rol in de menstruatiecyclus, botgezondheid en hersenfunctie. Het heeft ook invloed op dopamine en noradrenaline, neurotransmitters die belangrijk zijn bij ADHD.
Progesteron werkt samen met oestrogeen en beïnvloedt stemming en slaap.

Tijdens de menstruatiecyclus schommelen deze hormonen, wat ADHD-symptomen kan verergeren. Ook tijdens de overgang, wanneer oestrogeenniveaus dalen, kunnen vrouwen met ADHD merken dat hun symptomen erger worden.

Wat zijn neurotransmitters?

Hormonen zijn chemische stofjes die signalen overbrengen via klieren in de bloedbaan aan doelcellen of -organen. Neurotransmitters zijn chemische stoffen in de hersenen die helpen bij het overbrengen van signalen tussen zenuwcellen. Twee belangrijke neurotransmitters bij ADHD zijn:

Dopamine: Dit wordt vaak het ‘beloningshormoon’ genoemd en speelt een rol bij motivatie en focus. Mensen met ADHD hebben vaak een tekort aan dopamine, waardoor ze snel afgeleid raken en moeite hebben met motivatie.
Noradrenaline: Dit stofje helpt bij aandacht en concentratie. Het regelt ook de reactie op stress en speelt een rol in de prikkelverwerking.

Omdat oestrogeen een positief effect heeft op de aanmaak van dopamine en noradrenaline, kunnen vrouwen met ADHD extra last hebben van symptomen als hun oestrogeenniveau daalt, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie of overgang.

Hormoonschommelingen en ADHD

Bij vrouwen met ADHD kunnen hormoonschommelingen een grote impact op hun dagelijkse leven hebben. Veel vrouwen merken dat hun ADHD-symptomen verergeren in de dagen voor hun menstruatie, wanneer oestrogeenniveaus dalen en progesteron stijgt. Dit kan leiden tot:

Meer moeite met concentratie
Snellere overprikkeling
Verhoogde impulsiviteit
Stemmingswisselingen

Tijdens de zwangerschap stijgt het oestrogeenniveau juist enorm, wat bij sommige vrouwen met ADHD een positief effect heeft op hun ADHD symptomen. Na de bevalling daalt oestrogeen echter sterk, wat ADHD-symptomen juist weer kan verergeren en het risico op postnatale depressie kan verhogen.

Ook in de overgang, wanneer het hormoon oestrogeen geleidelijk zal afnemen, kunnen ADHD-symptomen juist weer meer toenemen of versterken. Dit verklaart waarom sommige vrouwen pas op latere leeftijd een ADHD-diagnose krijgen.

ADHD en hormonen

Hormonen spelen een grote rol in hoe je je voelt, hoe je functioneert en zelfs hoe je ADHD ervaart. Vooral bij vrouwen kunnen hormonale schommelingen ADHD-symptomen beïnvloeden, van de menstruatie tot de overgang. Adrenaline en noradrenaline helpen bij focus en energie, maar kunnen bij een disbalans ook leiden tot stress en overprikkeling.

Door inzicht te krijgen in hoe hormonen en neurotransmitters werken, kun je beter begrijpen waarom je je soms anders voelt en mogelijk aanpassingen maken in je leefstijl om hier beter mee om te gaan.